Zespół Wallenberga

Zespół Wallenberga (zespół boczny opuszki, ang. lateral medullary syndrome, Wallenberg’s syndrome, posterior inferior cerebellar artery syndrome) – przyczyną wystąpienia zespołu Wallenberga jest najczęściej obecność zakrzepu lub zator tętnicy tylnej dolnej móżdżku, jej drobnych gałęzi lub samej tętnicy kręgowej. Jednak do zaburzeń przepływu w obrębie ww. naczyń dochodzi również wskutek rozwarstwienia, czyli odwarstwienia błony wewnętrznej naczynia od błony środkowej, rzadziej błony środkowej od przydanki z towarzyszącym (najczęściej) krwotok śródścienny oraz zwężenie światła naczynia prawdziwego. Na skutek wytworzenia kanału fałszywego oraz przerwania ciągłości śródbłonka dochodzi do  powstawania skrzepliny, która może stać się źródłem zatorów w naczyniach położonych dalej od niej, co w konsekwencji może prowadzić do niedokrwienia tkanek przez nie zaopatrywanych. Rozwarstwienie jako przyczyna zespołu Wallenberga częściej obserwuje się w populacji młodszych pacjentów, często na skutek urazów. Zespół Wallenberga uznawany jest za najczęstszy zespół naprzemienny pnia mózgu oraz jednocześnie najbogatsza klinicznie postać niedokrwiennego uszkodzenia pnia mózgu, nierzadko z zajęciem móżdżku. Jak wspomniano powyżej zna­mien­ne są ob­ja­wy na­prze­mien­ne: występuje atak­sja móżdż­ko­wa, nie­do­wład pod­nie­bie­nia (dyz­ar­tria i dys­fa­gia), ob­jaw Hor­ne­ra, za­bu­rze­nia czu­cia na twa­rzy po stro­nie ogni­ska oraz roz­sz­cze­pien­ne za­bu­rze­nia czu­cia w ob­rę­bie koń­czyn i tu­ło­wia po stro­nie prze­ciw­nej. Ob­ja­wa­mi te­go ze­spo­łu są rów­nież za­wro­ty, często występuje ból gło­wy.

Eponim „zespół Wallenberga” wywodzi się od Adolfa Wallenberga, wybitnego internisty i neurologa urodzonego w Stargardzie Gdańskim, który dokonał pełnego klinicznego opisu tego schorzenia.

Rozpoznanie zespołu Wallenberga opiera się na badaniu i ocenie klinicznej pacjenta oraz badaniach obrazowych (preferowane badanie MR głowy szczególnie w sekwencji DWI oraz badanie angio-MR lub angio-TK głowy). Obszar, który uległ niedokrwieniu w sekwencji DWI charakteryzuje się wysokim sygnałem, a w sekwencji SWI niskim sygnałem.

Case courtesy of G Balachandran, From the case https://radiopaedia.org/cases/12162 rID: 12162

Podsumowanie objawów w przebiegu zespołu Wallenberga:

• zawroty głowy i oczopląs (najczęściej bijący w stronę kierunku patrzenia) 
• dysfonia, dyzartria, dysphagia (z zaburzenonym odruchem połykania) 

Ponadto po stronie uszkodzenia:

• tożstronna ataksja z tendencją do upadków na stronę przeciwną 
• ból lub parestezje okolicy twarzy z zaburzeniem czucia 
• zaburzenie czucia smaku
• objaw Hornera tożstronnie

Po stronie przeciwnej do uszkodzenia występują:

• zaburzone czucie temperatury, szczególnie na kończynach górnych i dolnych
• najczęściej dyskretny niedowład połowiczy lub brak niedowładu 

Diagnostyka różnicowa zespołu Wallenberga obejmuje między innymi:

•         migrenę
•         stwardnienie rozsiane
•         krwiak podtwardówkowy
•         krwotok podpajęczynówkowy
•         toczeń układowy
•         udar niedokrwienny z obszaru zaopatrywania tętnicy środkowej lub podstawnej mózgu

Do czynników ryzyka zespołu Wallenberga zalicza się między innymi nadciśnienie tętnicze, palenie wyrobów tytoniowych, cukrzyca, urazy głowy i szyi, zespół Marfana, czy Ehlersa-Danlosa.

Zespół Wallenberga jest najczęstszym zespołem związanym z udarem niedokrwiennym tylnego kręgu unaczynienia mózgu. Przyjmuje się, że ok 20% udarów niedokrwiennych mózgu ma miejsce właśnie w tylnym obszarze unaczynienia, z czego około połowa prezentuje się w postaci zespołu Wallenberga.